DE TAAL VAN DE JORWERTER KLOKKEN

Vroeger werden de Jorwerter klokken meerdere keren per dag geluid. Om 08:00 uur (schooltijd), 12:00 uur (etenstijd), 16:00 uur (melkerstijd) en 19:00 uur (kinderbedtijd).

Yke Castelein, Gijs van Woudenberg, Ymkje van der Heide, Gais Meinsma, Siebren Dyk, Willy van der Meer en de schooljeugd houden tegenwoordig een deel van die traditie in stand. Elke maandag tot en met zaterdag luiden zij om 12:00 uur de klok.

Ook bijzondere gebeurtenissen worden gecommuniceerd door middel van de klokken.

Zo levert, naast huwelijk, een geboorte in het dorp een feestelijk klokgelui op. De eerste keer dat dit  klonk was zo'n veertig jaar geleden. De toenmalige predikant, Anne Vlieger, was zo blij met de geboorte van zijn zoon dat hij midden in de nacht aan de touwen hing om dit blijde nieuws met het dorp te delen. Sindsdien is het een goed gebruik dat de nieuwbakken vaders om 11.00 uur de klok luiden. De grote klok (mannelijke, zwaar van geluid) voor de zonen en de kleine klok (vrouwelijke, lichter van geluid) bij de geboorte van de meisjes. Heel duidelijk, behalve wanneer de moeders rond dezelfde tijd zijn uitgerekend.

Wanneer iemand overlijdt worden beide klokken ingezet om het droeve nieuws te melden. Hier speelt de klok waarmee begonnen wordt een rol; de mannelijke of de vrouwelijke klok begint. Dit kan zijn om 9.00 uur of 17.00 uur.

Het verschil in klank van de klokken heeft te maken met de geboorte van Prins Willem V. Bij het lange luiden na de geboorte, scheurde een klok. Na het overgieten daarvan ontstond het verschil in grootte en geluid tussen beide klokken. De kleine klok heet sindsdien de vrouwenklok en de grote de mannenklok. Onderstaande tekst, te zien op de kleine klok, herinnert aan deze gebeurtenis.

1748

Op grasmaants tiende dag

verloor ik min geluit

doen men bedriven sag

Vreugd op Oraniens spruit

Schon vergoten siet men mi

Uit Borchardts klockgieteri

Borchardt Groningae 1749 Soli Deo Gloria Fudit (Latijn voor "Alleen aan God de eer")

Voor de geïnteresseerden:

Kleine klok: Johan Borchardts 1749 gewicht ca. 800 kilo (waarschijnlijk toonsoort G)

Grote klok: Hermanus 1394 gewicht ca. 940 kilo (waarschijnlijk toonsoort F)

Naast het communiceren over niet alledaagse gebeurtenissen, zorgen Martin Visser en Mathieu van den Boogaard ervoor dat het uurwerk bij de tijd blijft.

De plaatselijke commissie van het SAFT nodigt elk jaar alle inwoners van Jorwert met vrienden en familie uit om op nieuwjaarsnacht vanaf 00.00 uur tot de klok van 01:00 uur een tijdje aan de touwen te komen hangen en zo deze bijzondere traditie (bij het ingaan van een nieuw jaar de kwade geesten milieuvriendelijk te verjagen) in stand te houden.